රුපියල් 5,000 නෝට්ටු අවලංගු කිරීමට නව පාලනය ක්‍රියා කලයුතුයි

හොරකම් නැවැත්වීම සහ නීති විරෝධී වෙනත් කටයුතු තුරන් කිරීම නව පාලනයේ ප්‍රධාන පරමාර්ථයක් බව පුන පුනා කියනු අසන්නට ලැබෙයි. ඒවා වචන වලට සීමා නොකර ප්‍රායෝගිකව කල හැකි එක් ආකාරයක් තිබේ. එනම් රු 5,000 නෝට්ටු අවලංගු කොට නව නෝට්ටු නිකුත් කිරීමයි. 2015 පත් වූ යහපාලන රයට මෙය කරන ලෙස සමහර අය උපදෙස් දුන්නද එය ක්‍රියාත්මක නොවිනි. එයට හේතුව ලෙස මා දකින්නේ එවකට ඇමති දුර දැරූ කිහිපදෙනෙක් සතුවද බදු නෙගෙවූ මුදල් තිබූ නිසා ලෙසයි.

නව පාලනය එසේ මුදල් පොට්ටනි ගසා නැති බව ඔප්පු කිරීමටත් මෙය හොඳ අවස්ථාවකි. එනෙම්න්ම දේශපාලනයේ සිටි සහ එසේ නොමැතිව අත යට මුදල් සොයන්නන් සහ නීති විරෝධී කර්මාන්ත වලින් මුදල් සොයන්නන් බොහෝ විට එම මුදල් නෝට්ටු වලින් ගොඩ ගසා ගෙන සිටිනවා විය හැකිය.සමහර අයනම් ඒවා විදේශ මුදල් වලට හරවාගෙන හවාලා ක්‍රමයෙන් පිට කරත්, බොහෝ දෙනෙක් නෝට්ටු ලෙස ගබඩා කරගෙන සිටින බව මගේ මතයයි.

සාමාන්‍යයෙන් එලෙස මුදල් නෝට්ටු අවලංගු කරන්නේ නව නෝට්ටු මුද්‍රණය කර සූදානම් කරගත් පසුවයි. එය බොහෝ විට ලීක් වීමට ඉඩ ඇති නිසා මගේ අදහස නම් රු 5,000 නෝට්ටු අවලංගු කර ඒවා වෙනුවට බැංකු මඟින් රු 1,000 නෝට්ටු ලබා දීමයි. අවලංගු කිරීම නිවේදනය කල පසුව නව රු 5,000 නෝට්ටු මුද්‍රණය කල හැක.

මීට කලින් ලංකාවේ රු 100 සහ රු 50 (එවකට විශාලතම වටිනාකම තිබූ නෝට්ටු ) අවලංගු කිරීමක් 1970 ගණන් වල මුදල් ඇමති එන් එම් පෙරේරා විසින් ක්‍රියාත්මක කරන ලදී. මෙවන් අවස්ථාවල විශාල ලෙස මුදල් හංගා ගෙන සිටින අය කරන්නේ අන් පුද්ගලයින් විශාල පිරිසක් හරහා එම මුදල් එක්වරකට සුළු ප්‍රමාණ වලින් බැංකු වලින් මාරු කර එම අයගේ ශ්‍රමයට ගෙවීමයි. එය තරමක් හෝ අඩුකර ගැනීමට ඉන්ධන බෙදා හැරීමට උපයෝගී කරගත් QR කෝඩ් ක්‍රමය යොදාගත හැකිය. එක් අයකුට ලබා දෙන කෝඩ් එකකට රුපියල් 10,000 ක් පමණක් මාරු කර ගැනීමට සීමා කල හැක. 

නිසියාකාරව බදු ගෙවන පුද්ගලයින් සහ සමාගම් ගනු දෙනු කරන්නේ චෙක් පත් හෝ ඔන්ලයින් ක්‍රමයටය. එම නිසා එම කාර්‍යයන්ට මෙසේ අවලංගු කිරීමෙන් කරදරයක් නොවේ. එමෙන්ම රජයේ විශ්‍රාම වැටුප් සහ වෙනත් සහනාධාර ගෙවීම් බැංකු ගිණුම් හරහා සිදුවන බව මගේ මතයයි. ඔවුන් සඳහා මුදල් මාරු කරගැනීම මසක ගෙවීමේ ප්‍රමාණයට සීමා කල හැක.

මෙමඟින් මහජනයාට අපහසුතාවලට මුහුණ දීමට සිදුවන බවට සැකයක් නැත. එහෙත් එසේ කිරීමට හේතුව මහජනයාට පැහැදිලි කලහොත් එමඟින් සිදුවිය හැකි ආණ්ඩුව පිලිබඳ අප්‍රසාදය අඩු කර ගත හැකි වනු ඇත. එමෙන්ම ආර්ථීකය තාවකාලික සංකෝචනය වීමක්ද මෙමඟින් සිදුවිය හැක.

නව පාලනය මෙය වහාම නොකරන්නේ නම් එයින් පෙනෙන්නේ ඔවුන් සමහරක් ලඟත් එවන් ප්‍රකාශ නොකරන ලද මුදල් තිබෙන බවයි.

මෙම අඩවියේ පළවන ලිපි කොපි කිරීමට හෝ වෙනස් කතෘ නාමයක් යටතේ අන්තැනක පළකිරීමට කිසිම බාධාවක් නැත. අන් ස්ථානවලින් කොපි කර මෙහි පළකරන ලිපි වලට නම් එම කතෘ වරුන්ගේ කොන්දේසි අදාල වේ.

ඉන්ටවල් ඉවරයි

අපායේ ඉන්ටවල් එක ඉවර වීමට නියමිතයි.

දෙවෙනි මනාපෙ දිනයිද?

Anura, Ranil & Sajith

ජනමත සමීක්ෂණ (opnion polls) ලංකාවේ එතරම් ප්‍රචලිත දෙයක් නෙවෙයි. ඇමෙරිකාවේ සහ අනික් රටවල නම් මේවා දවස ගානේ වගේ වෙනවා. ඒ වගේම ඒ ප්‍රතිඵල ප්‍රසිද්ධ වෙනවා. Institute for Health Policy විසින් පවත්වන ලද එවන් ජන මත විචාරණයක් අනුව අද ජනාධිපතිවරණයක් පැවැත්වුවහොත් චන්ද බෙදී යන්නේ පහත දැක්වෙන ප්‍රතිශත අනුව.

අනුර කුමාර දිසානායක 39%

සජිත් ප්‍රේමදාස             38%

රනිල් වික්‍රමසිංහ          15%

පොහොට්ටුව                7%

මෙසේ චන්ද බෙදී ගිහින් කිසිම කෙනෙක් 50% කට වඩා චන්ද ලබා නොගතහොත් බොහෝ රටවල දෙවෙනි වටයක් පවත්වනවා. එහිදී වැඩිම චන්ද ගන්න දෙදෙනා අතර තරඟයක්. ලංකාවේ බොහෝ විට ප්‍රධාන පක්ෂ දෙකක් අතර තිබුණු තරඟය නිසා එවැනි දෙවන වටයක් ගැන නීතියේ නැහැ. ලංකාවේ තියෙන්නේ දෙවෙනි මනාපය දිය හැකි ක්‍රමයක්. මම හිතන්නේ මෙතෙක් පැවති ජනාධිපති චන්ද වලදී දෙවෙනි මනාපය ගණන් කිරීමක් සිදුවුණේ නැහැ. නමුත් තුන් කොන් සටනක් ලෙස පෙනී යන මෙවර ජනාධිපතිවරණයේදී මේ දෙවන මනාපය තීරණාත්මක සාධකයක් වෙන්න ඉඩ තියෙනවා.

ජනාධිපතිවරණයේදී ඉහත ජනමත සමීක්ෂණය අනුව චන්ද වැටීමක් සිදුවුවහොත්  වැඩි දෙනෙක් දෙවන මනාපය දෙන කෙනා ජනාධිපති වෙන්න පුළුවන්.

මෙම දෙවන මනාප ගණන කිරීමේ ක්‍රමය මට පැහැදිලි නැහැ. එක් කෙනෙක් මට කිව්ව හැටියට වැඩිම චන්ද ගත් දෙදෙනාට අනික් අයගෙන් දෙවන මනාප වැටිච්ච ඒවා උඩ දෙදෙනාට එකතු කිරීමෙන් තමයි ඒක වෙන්නේ කියලා. එහෙම නම් මගේ උපකල්පනය මේකයි. 

අනුර කුමාර දිසානායකට චන්දය දෙන අය වෙනම කට්ටියක් නිසා ඔවුන් වෙන කාටවත් දෙවෙනි මනාප දෙන එකක් නැහැ. ඒ එක්කම ඔහුගේ පක්ෂය අනික් පක්ෂ වල චන්ද දායකයන් අතර එතරම් ජනප්‍රිය නැහැ. ඒ නිසා ඔවුන්ට අන් අයගෙන් දෙවෙනි මනාප ලැබීමේ සම්භාවිතාව අඩුයි. ඒ නිසා රනිල්ට චන්දෙ දෙන අය සහ සජිත්ට  හෝ පොහොට්ටුවට චන්දෙ දෙන අය අනුරට දෙවෙනි මනාපයක් දීමේ අවස්ථාව අඩුයි කියලයි මගේ උපකල්පනය. ඒ නිසා රනිල්ට චන්දෙ දෙන අය සජිත්ට දෙවෙනි මනාපයක් දුන්නොත් බොහෝ විට සජිත් මෙයින් ජයග්‍රහණය කරන්න පුලුවන්.

ඒ ක්‍රමයට නැතුව හැමෝගෙම දෙවෙනි මනාප අපේක්ෂකයාට කෙලින්ම ලැබුණු චන්ද වලට එකතු කරනවනම්, රනිල්ට පොහොට්ටූවේ සහ සජබේ දෙවෙනි මනාප ලැබී ජයග්‍රහණය කරන්න පුළුවන්. හරියටම දෙවෙනි මනාප ගණන් කරන විදිහ දන්න කෙනෙක් ඉන්නවනම් කමෙන්ට් එකකින් දැනුවත් කරන්න.

කෙසේ වෙතත් කිසිම අපේක්ෂකයෙක් මේ දෙවෙනි මානප දීම ප්‍රවර්ධනය කරන එකක් නැහැ. එම නිසා තුන්වන පාර්ශව වලින් මෙවර මැතිවරණයේ දී දෙවන මනාපයේ වැදගත්කම ගැන චන්ද දායකයින් දැනුවත් කිරීමක් වෙයි.

මෙම අඩවියේ පළවන ලිපි කොපි කිරීමට හෝ වෙනස් කතෘ නාමයක් යටතේ අන්තැනක පළකිරීමට කිසිම බාධාවක් නැත. අන් ස්ථානවලින් කොපි කර මෙහි පළකරන ලිපි වලට නම් එම කතෘ වරුන්ගේ කොන්දේසි අදාල වේ.

18 ට වැඩි අයට බදු අංක (TIN) අනිවාර්‍ය කිරීම හෙලා දකිමු

අවුරුදු 18 ට වැඩි සියළු දෙනාටම Taxpayer Identification Number (TIN) අංකයක් ලබා ගැනීම අනිවාර්‍යය කිරීම ගැන චෝදනා කරන කථා සහ පෝස්ට් කීපයක් කියවන්න ලැබුණා.බොහෝ විට දැක්කේ නොමඟ යැවීම්. බදු කියන්නේ වයස මත පදනම් වන දෙයක් නෙවෙයි. TIN අංකයක් ලබා ගැනීම අනිවාර්‍යය කිරීම ඔවුන්ට බදු ගෙවීම අනිවාර්‍යය කිරීමක් නොවේ. එසේ TIN අංකයක් ලබා ගන්නාවුන් බදු ගෙවීමකට යටත් වන්නේ ඔවුන්ගේ වාර්ෂික ආදායම ලක්ෂ 12 ඉක්මවූවොත් පමණමයි.

එහෙත් බැංකු ගිණුමක් විවෘත කිරීමකදී හෝ ඉඩමක් හෝ වාහනයක් මිලදී ගැනීමකදී TIN අංකය ලබා දීම අනිවාර්‍යය වෙනවා. එලෙස එම අංකය ලබා ගත්තත් එම මිලදී ගැනීම කර ඇත්තේ බදු ගෙවූ අදායමකින් ලබා ගත් මුදලකින්ද ආදිය සොයා බැලීමට ආදායම් දෙපාර්තමේන්තුවට හැකිවෙනවා. 

තව ටික දිනකින් අදට විවෘතව ඇති බැංකු ගිණුම් වලටත් අයිති කරුවන්ගේ TIN අංකය ලබා දෙන ලෙසත් ඉල්ලාවි. වාහනවලට ආදායම් බලපත්‍ර ලබා ගැනීමේදී අංකය අනිවාර්‍යය වන බැවින් සියළුම වාහන හිමිකරුවන්ගේ වාහන අංකයක් සමඟ සම්බන්ධ කරාවි. ඉඩම් වල හිමි කරුවන්ටත් එසේ අංක ලබාදෙන ලෙස ඉල්ලීමට ඉඩ තියෙනවා. රජයේ අස්වැසුම/සමුර්ධි සහනාධාර ලබන අයගෙ අංකත් ලබාගෙන ඒවා බැංකු ශේශය සහ ඉඩම් අයිතිය වගේ එක්ක සැසඳුවම සහනාධාර හොරුත් අහුවෙයි. එසේ  වූවිට බදු පැහැර හරින /  සහනාධාර හොරාකන කෙනෙකුට කල හැකිවන්නේ එම මුදල් ගෙදර තියාගෙන වාහන සහ ඉඩම් හැර අන් දේවල් අත්පිට මුදලට පමණක් ලබා ගැනීමයි. 

ඊට පසු 1973 පමණ ලංකාවේ සහ 2015 ඉන්දියාවේ සිදුවුනාක් මෙන් අද භාවිතයේ ඇති නෝට්ටු අවලංගු කර නව නෝට්ටු වලට හුව මාරු කරගැනීමට සැලස්වූවොත් හංගගගෙන් සිටි මුදල් වලට වටිනාකමක් නැතිවේවි. ඒත් බය වෙන්න එපා. ගොඩක් හොර දේශපාලකයන්ගේ සල්ලිත් තියෙන්නේ සමහර විට නෝට්ටු වලින්. ඒ නිසා ඒක වෙන එකක් නැහැ. 

මෙම බදු අංක ක්‍රමය බොහෝ දියුණු රටවල තිබෙනවා. ඒ රටවල රැකියාවක් ලබා ගැනීමට, සිසුණයක් ලබා ගැනීමකට, ආදී සියල්ලන්ටම මෙම අංකය අවශ්‍යයි.

ගණනය කිරීම අනුව ලංකාවේ අවුරුදු 18 ට වඩා වයස ජනගහණයෙන් බදු ලිපිගොනුවක් තියෙන්නේ 2.5% ප්‍රමාණයකට. එතකොට ලංකාවේ තිබෙන පුද්ගලික වාහන සහ පුද්ගලික ඉඩම් සහ ගෙවල් අයිතිය ඇති ප්‍රමාණය ඒ 18 ට වැඩි ජනගහණයෙන් 2.5% ක් පමණක් සහ බදු රහිත ආදයම් ලබන හෝ ලැබූ රජයේ සේවකයන්ට  පමණක්ද?

නැහැ. එයින් පෙනෙන්නේ පුද්ගලික අංශයේ ලක්ෂ 12 ට වඩා පඩි ගන්නා අය සහ ව්‍යාපාර කර බදු ගෙවන අය 2.5% ක් හැර වත්කම් අයිති අන් සියළු දෙනාම ඔවුන්ගේ ආදායමට බදු නොගෙවන බව නොවේද? අන් රටවලත් බොහෝ කාලයකට පෙර සිට ක්‍රියාත්මක වෙන මෙම ක්‍රමයෙන් බදු ගෙවිය යුතු එහෙත් පැහැර හරින අය බදු දැලට හසු කරගැනීමෙන් අද වැඩි ප්‍රමාණයක් බදු ගෙවීමට සිදුවී ඇති අයගේ බර අඩුවීම නේද? 

ඒ නිසා එන්න අපි ඔක්කොම මේ 18 ට වැඩි අයට අංක අනිවාර්‍යය කිරීමට විරුද්ධ වෙමු. 

මෙම අඩවියේ පළවන ලිපි කොපි කිරීමට හෝ වෙනස් කතෘ නාමයක් යටතේ අන්තැනක පළකිරීමට කිසිම බාධාවක් නැත. අන් ස්ථානවලින් කොපි කර මෙහි පළකරන ලිපි වලට නම් එම කතෘ වරුන්ගේ කොන්දේසි අදාල වේ.