වාහන හිමියන්ට ආදායම් බදු ලිපිගොනු

දේශීය ආදායම් දෙපාර්තමේන්තු ගොඩනැගිල්ල

ඇවිද්ද පය ලියන සුදීක පෝස්ට් එකක් ලියල තියෙනව බ්ලොග් ගයිඩ්ල ගැන. ඒකෙ කියන්නෙ බ්ලොග් එකේ යමක් නොලියා ගයිඩ් වැඩෙ විතරක් කරන එක හරි නැහැ කියල. ඒක නිසා මොනව හරි ලියන්න දෙයක් ගැන හිතන්න වුණා. 

ලඟකදි ආදායම් බදු කොමසාරිස් විසින් කරන ලද ප්‍රකාශයක් සමහර බයියන් විසින් පුරුදු පරිදි විකෘති කරගෙන වාසි ගන්නව ෆේස්බුක් එකේ දැක්ක. ඒ ගැන පැහැදිලි කිරීමක් බයියන් නොවන අයගේ දැන ගැනීම ගැන ලියන්නම්.

එතුමා කියල තිබ්බේ වාහනයක් ඇති කෙනෙක් හෝ විදේශ සංචාර කරන අයෙක්ට බදු ලිපිගොනුවක් තිබිය යුතුයි කියල. ඒවුණාට බයියන් ඒක ඒ අය බදු ගෙවිය යුතුයි කියල කිව්වයි කියල ඔවුන්ගේ වාසියට ටපලවනවා. අළුතින් වාහනයක් හෝ ඉඩමක් මිලදී ගත්තොත් එම තොරතුර ආදායම් බදු දෙපාර්තමේන්තුවට ලැබෙනවා. එවිට ඔවුන් ආදායම් සහ වත්කම් ප්‍රකාශයක් එවන්න කියල එම දෙපාර්තමේතුවේ තොරතුරු අංශයෙන් එම මිලදී ගැනීම කල අයට එවනවා. බොහෝ බදු නොගෙවූ ආදායම් ඇත්තන් කරන්නේ 'ගාණක් දීලා' එම තොරතුරු ඉල්ලූ ලිපිය අතුරුදන් කිරීම. එසේ කිරීමෙන් ඔවුන් තමන්ගෙ වත්කම් ප්‍රමාණය සහ ආදායම් ප්‍රමාණය හංගනවා. අද කෙලින් බදු ගෙවන්නන් ඉන්නේ සුළු ප්‍රමාණයක්. ඒවුණාට පාරෙ ඇති විශාල වටිනාකම් ඇති වාහන හෝ විශාල වටිනාකම් ඇති නිවාස ප්‍රමාණය අනුව ඊට වඩා බදු ගෙවන්නන් ප්‍රමාණයක් රටේ සිටිය යුතුයි. බොහෝ දෙනෙක් ආදායම් හැංඟීම නිසා සිදුවන්නේ අතිරේක ආදායම් සොයා ගැනීමට ආහාර ආදී දේට වක්‍ර බදු ගෙවීමට දුප්පතුන්ටත් සිදුවීමයි. 

රජයේ අනවශ්‍ය ආදායම් සහ ගසා කෑම් නැවැතුනොත් අවශ්‍ය බදු ප්‍රමාණය අඩුවෙනවා කියන තර්කය හරි. ඒ වුනට රජයේ සේවකයන් මිලියන 1.5ක් සිටින රටක ඔවුන්ගේ වැටුප් ගෙවීමට රජයට බදු අවශ්‍යයයි. ඒවගේම පෞද්ගලික විශ්ව විද්‍යාල වැනි දේවල් නැති කරමින් හැමදේම නොමිලේ ලබා ගන්නට උත්සාහ කරන එමෙන්ම ලබා ගන්නා අයට ඒවා ලබා දීමට මුදල් අවශ්‍යයි. 'අධ්‍යාපනය විකිණීමට විරුද්ධයි' කියන අය ඒ අයම විශ්ව විද්‍යාල වල ගුරුවරු වුනාම නොමිලේ වැඩ කරන්නේ නැහැ. ඒවගේම ඔවුන් බලාපොරොත්තු වෙන්නෙත් බදු ගෙවීම අවශ්‍ය නොවන, විශ්‍රාම වැටුප් තියෙන රජයේ රැකියාවන් මයි. එමනිසා මැති ඇමතීන්ගේ වියදම බින්දුව වුණත් රජයේ වැටුප් ගෙවීම, ආරක්ෂක අංශ, උසාවි ආදිය පවත්වාගෙන යාමට බදු අවශ්‍යයයි. එමෙන්ම රජයේ බදු ආදායමෙන් වැඩි ප්‍රමාණයක් කලින් ගත් ණය ගෙවීමටත් යෙදවෙනවා.

නැවතත් ආදායම් බදු කොමසාරිස් කියපු දේට ගියොත් ඔහු කියා ඇත්තේ වාහනයක් අයිති කෙනෙක් එය පාවිච්චි කිරීමට අදායම් බදු ගෙවිය යුතුයි කියා නෙමෙයි. ඔවුන්ට බදු ලිපිගොනුවක් තිබිය යුතුයි කියල විතරයි. ආදායම් බදු ලිපිගොනු ඇති අය තමන්ගේ වත්කම් ප්‍රමාණයක් හැම වසරකම තමාගේ ආදායම් බදු රිටර්න් එකේ දැක්විය යුතුයි. එවිට උදාහරණයට අධි මිල වාහනයක් ගත්තොත් තමන්ගේ තිබූ අනික් වත්කම් වලින් (උදාහරණයට මුදල් ප්‍රමාණයෙන්) ඒ හා සමාන මුදලක් අඩුවී තිබිය යුතුයි. එහෙම නැත්නම් එම වසරේ බදු ගෙවූ පසු ආදායමෙන් එවන් වාහනයක් ගැනීමට හැකි මුදල් ප්‍රමාණයක් ලැබී තිබිය යුතියි. එසේත් නැත්නම් එම මුදල ණයක් හෝ ලීසිං හරහා ලබාගෙන එය ණයක් ලෙස රිටර්න් එකේ දක්වා තිබිය යුතුයි. තමන්ගේ තිබූ වත්කම් එසේම තිබියදී, එම වසර තුල වාහනයේ මිලට සරිලන ආදායමක් උපයා ඒ සඳහා බදු ගෙවා නැත්නම් හෝ වාහනය සඳහා ණයක් ලබා ගෙනත් නැත්නම් හෝ නොදන්නා කෙනෙක් මැණික් මල්ලක් ගෙදර ඉස්තෝප්පුවේ දමා ගොස් නැත්නම්, ඔහු වාහනය මිලදී ගැනීමට යෙදවූ මුදල් ප්‍රමාණය බදු ගෙවීම පැහැර හරිමින් උපයා තිබිය යුතුයි. එහෙම නැත්නම් අනියත මාර්ග වලින් මුදල් උපයා තිබිය යුතුයි. එවන් දේවල් හෙළි කර ගැනීමට බදු ලිපිගොනුවක් ඇත්නම් ආදයම් බදු දෙපාර්තමේන්තුවට කල හැකියි.

මිලියන දෙක තුනක වාහනයක් ණයක් හරහා හෝ තමන්ගේ ඉතිරිකිරීම් හරහා ලබා ගන්න කෙනෙක්ට අතිරේක මුදලක් ආදයම් බදු වශයෙන් වාහන පාවිච්චිය හෝ හිමිකම සඳහා ගෙවීමට සිදු නොවන බව මෙයින් පැහැදිලි විය යුතුයි. ආදායම් බදු කොමසාරිස් කියා තිබෙන්නේ බදු ගෙවිය යුතු වුනත් එසේ නොගෙවූ සහ නීතිගරුක නොවන ක්‍රම වලින් අදායම් ලබනා අය බදු දැලට අසුකර ගැනීමට ඔවුන් ක්‍රියාත්මක කිරීමට බලාපොරොත්තුවන් ක්‍රමයක් මිස අළුතින් වාහන සඳහා බද්දක් අය කර ගැනීම නොවෙයි.

එම නිසා කොමසාරිස් විසින් කියා ඇත්තේ ආදායම් බදු ගෙවීම පැහැර හරින්නන් සහ හොර සල්ලි ඇති අය අල්ලා ගැනීමට වාහන හිමිකරුවන් සහ බහුල ලෙස විදේශ සංචාර වල යෙදෙන්නන්ට බදු ලිපිගොනු විවෘත කිරීම අනිවාර්‍යය කරනවා යන්න මිස ඒ අය විසින් අතිරේක බදු ගෙවිය යුතුයි යන්න නොවේ.. ඔහුගේ ප්‍රකාශය සහ සමහර අය එය විකෘති කර වාර්ථා කර ඇත්තේ එය සාධාරණ ලෙස මුදල් සොයාගෙන තමන්ගේ වාහනයක් පාවිච්චි කරන අයව නොමඟ යවා මැණික් මළු වලින් ආදායම් පෙන්නු කට්ටියට වාසියක් කිරීමටයි.


මෙම අඩවියේ පළවන ලිපි කොපි කිරීමට හෝ වෙනස් කතෘ නාමයක් යටතේ අන්තැනක පළකිරීමට කිසිම බාධාවක් නැත. අන් ස්ථානවලින් කොපි කර මෙහි පළකරන ලිපි වලට නම් එම කතෘ වරුන්ගේ කොන්දේසි අදාල වේ.